समाज आधुनिकीकरणतर्फ उन्मुख छ । यो पुस्ताका बच्चाले धेरै कुराको ‘एक्स्पोजर’ पाइसकेका हुन्छन् । जसकारण बच्चा हुर्काउने पुरानो पद्धति र अहिलेका बच्चाबीच दूरी बढेको छ । बच्चाको पढाइ राम्रो नभएको, बच्चा धेरै डिमान्डिङ भएको, भनेको नमान्ने र मोबाइल चलाउन धेरै ध्यान दिने गरेको गुनासो अभिभावकहरू गर्छन् ।
अहिलेका बालबालिकाको सामना कसरी गर्ने ? अभिभावकले सिक्न जरुरी छ । बच्चाको व्यवहारमा आउने रिस, आवेग र जिद्दीपनालाई कसरी सन्तुलनमा ल्याउने र कसरी उनीहरूलाई सकारात्मक बनाउने ? उनीहरूका लागि कस्तो वातावरण दिने भन्नेबारे पर्याप्त रूपमा बुझ्न जरुरी छ ।
बोलीवचनमा समस्या
मुख्य समस्या नै अभिभावकको बोलीवचनमा छ । बच्चाले केही गर्दा झनक्क रिसाउने र त्यसको प्रतिक्रिया दिँदा कसरी संवाद गर्ने भन्ने कुरा अभिभावकले या त जानेका छैनन् या जानेर पनि प्रयोगमा ल्याउन सकिरहेका छैनन् । बच्चालाई उत्साहित बनाउन राम्रोसँग संवाद गर्नुपर्छ । उनीहरूले गरेको कामको कदर गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ । नकारात्मक प्रतिक्रियाले बालबालिकामा मनोवैज्ञानिक दबाब सिर्जना गर्छ ।
मुख्य समस्या नै अभिभावकको बोलीवचनमा छ । बच्चाले केही गर्दा झनक्क रिसाउने र त्यसको प्रतिक्रिया दिँदा कसरी संवाद गर्ने भन्ने कुरा अभिभावकले या त जानेका छैनन् या जानेर पनि प्रयोगमा ल्याउन सकिरहेका छैनन् । बच्चालाई उत्साहित बनाउन राम्रोसँग संवाद गर्नुपर्छ । उनीहरूले गरेको कामको कदर गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ । नकारात्मक प्रतिक्रियाले बालबालिकामा मनोवैज्ञानिक दबाब सिर्जना गर्छ ।
उमेर नपुग्दै विद्यालय
बच्चाको उमेर नपुग्दै विद्यालय हाल्नु अर्को दबाब हो । सानै उमेरमा बाबुआमासँग छुट्नुपर्दाको असर तत्कालै होइन, टिनएजमा देखिन्छ । बच्चा भुलाउन आफ्नो सहजताका लागि अभिभावकले कार्टुन देखाउने, मोबाइल दिनेजस्ता गतिविधि पनि गर्छन् । यसको असर पनि टिनएजमै गएर देखिन्छ । यी कुरा अभिभावकले बुझ्नुपर्छ । बालबालिकालाई ‘मन्टेस्वरी’ पठाउन सकिन्छ । तर, ६ वर्ष नभई विद्यालय सकेसम्म हाल्नुहुँदैन । डेढ–दुई वर्षमा विद्यालय भर्ना गराएर समस्यामा परेका अभिभावक पनि हामीकहाँ आउनुहुन्छ । त्यस्ता बच्चाले सुरु–सुरुमा राम्रो नतिजा ल्याएका हुन्छन् । तर, बिस्तारै पढाइ खस्कँदै जान्छ । यो सबै ‘लर्निङ डिसेबिलिटी’का कारण हुन्छ ।
बच्चाको उमेर नपुग्दै विद्यालय हाल्नु अर्को दबाब हो । सानै उमेरमा बाबुआमासँग छुट्नुपर्दाको असर तत्कालै होइन, टिनएजमा देखिन्छ । बच्चा भुलाउन आफ्नो सहजताका लागि अभिभावकले कार्टुन देखाउने, मोबाइल दिनेजस्ता गतिविधि पनि गर्छन् । यसको असर पनि टिनएजमै गएर देखिन्छ । यी कुरा अभिभावकले बुझ्नुपर्छ । बालबालिकालाई ‘मन्टेस्वरी’ पठाउन सकिन्छ । तर, ६ वर्ष नभई विद्यालय सकेसम्म हाल्नुहुँदैन । डेढ–दुई वर्षमा विद्यालय भर्ना गराएर समस्यामा परेका अभिभावक पनि हामीकहाँ आउनुहुन्छ । त्यस्ता बच्चाले सुरु–सुरुमा राम्रो नतिजा ल्याएका हुन्छन् । तर, बिस्तारै पढाइ खस्कँदै जान्छ । यो सबै ‘लर्निङ डिसेबिलिटी’का कारण हुन्छ ।
बच्चालाई उत्साहित बनाउन राम्रोसँग संवाद गर्नुपर्छ । उनीहरूले गरेका कामको कदर गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ ।
६ वर्षभित्रै सिकाउनुपर्ने कुरा
बच्चा हुर्काइको महत्वपूर्ण पाटो स्तनपान हो । स्तनपान अनिवार्य रूपमा गराउनुपर्छ । यसको महत्व धेरैले बुझेकै छैनन् । कतिले दूध आएन भनेर छोडिदिन्छन्, तर त्यसो गर्नुहुँदैन । बारम्बार कोसिस गर्ने हो । स्तनपान नगराएका बच्चामा भावनात्मक सम्बन्ध राम्रो हुँदैन । शरीरको बनावट बिग्रने, पीडा हुने, दूध नआउनेजस्ता कारणले कतिले स्तनपान गराउँदैनन्, जुन राम्रो होइन ।
बच्चा हुर्काइको महत्वपूर्ण पाटो स्तनपान हो । स्तनपान अनिवार्य रूपमा गराउनुपर्छ । यसको महत्व धेरैले बुझेकै छैनन् । कतिले दूध आएन भनेर छोडिदिन्छन्, तर त्यसो गर्नुहुँदैन । बारम्बार कोसिस गर्ने हो । स्तनपान नगराएका बच्चामा भावनात्मक सम्बन्ध राम्रो हुँदैन । शरीरको बनावट बिग्रने, पीडा हुने, दूध नआउनेजस्ता कारणले कतिले स्तनपान गराउँदैनन्, जुन राम्रो होइन ।
बच्चाले ६ वर्षको उमेरसम्म आफैँ खानेकुरा खाने, लुगा लगाउने, जुत्ता लगाउने, आफ्नो सामान आफैँ मिलाउने, शौच गर्नेजस्ता आधारभूत कुराहरू सिकिसक्नुपर्छ । तर, यहाँ भने आधारभूत कुरामा पनि बच्चालाई अभिभावकसँग निर्भर बनाउने बानी छ । हरेक काममा अभिभावक आफैँ अघि सर्दा बच्चा कमजोर हुन्छन् ।
पर्याप्त समय
बच्चा जन्मिसकेपछि वेला नै नभई विद्यालय भर्ना गर्न हतार गर्नु गलत हो । समय दिन नसक्ने हो भने बच्चा नजन्माउनु नै ठीक हुन्छ । बच्चालाई स्वस्थ बनाउने हो भने अभिभावकले समय दिनैपर्छ ।
बच्चा जन्मिसकेपछि वेला नै नभई विद्यालय भर्ना गर्न हतार गर्नु गलत हो । समय दिन नसक्ने हो भने बच्चा नजन्माउनु नै ठीक हुन्छ । बच्चालाई स्वस्थ बनाउने हो भने अभिभावकले समय दिनैपर्छ ।
यौवन सुरु भएपछि
यौवन अवस्था सुरु भएपछि अभिभावकले बच्चा हुर्काउने तरिका बदल्नुपर्छ । केटी मान्छेमा नौ वर्षको उमेरमा प्युबर्टी सुरु हुन्छ भने केटामा ११ वर्षमा । केटीहरूलाई विशेषगरी आमाले यो समयमा महिनावारीबारे सिकाउनुपर्छ ।
छोराहरूलाई बुबाले सिकाउनुपर्छ । यो उमेरमा हुने हर्मोनल परिवर्तनबारे पहिला नै खुलस्त भएर भन्नुपर्ने हुन्छ । यसले गर्दा बच्चामा आत्मविश्वास बढ्छ । छोराछोरी दुवैलाई गुड टच–ब्याड टचबारे यौवन अवस्था सुरु भएपछि आमाबाबुले घरमै सिकाउने हो । खान–लगाउन दिएर वा भनेको कुरा पूरा गरिदिएर मात्र अभिभावकको कर्तव्य पूरा हुँदैन ।
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon